Istorijskom tribinom koja je održana 10. jula 2018. u Domu kulture u Rudom u okviru Petrovdanskih kulture, obilježena je stota godišnjica od završetka Prvog svjetskog rata i oslobađanja Rudog.
Na večeri posvećenoj ovom jubileju govorili su istoričari dr Borivoje Milošević i prof. Predrag Ostojić na temu: Rudo u Velikom ratu – pregled događaja i
Istorijska uloga Srpske pravoslavne crkve u očuvanju srpskog nacionalnog identiteta
Veliki broj prisutnih te večeri imao je priliku da pogleda i fotodokumentacioni materijal, koji je prikazan na video-bimu, a koji se odnosio na period Velikog rata, doba stradanja i slave, a neke od prikazanih fotografija iz perioda velike poplave Rudog 1896. po prvi put su prikazane u javnosti.
Govoreći o Rudom kao prvom oslobođenom mjestu u austrougarskoj provinciji Bosni i Hercegovini, Predrag Ostojić je istakao strateški značaj ovog mjesta u borbama koje su vođene na Drini u periodu avgust 1914, novembar 1915, ali i je poseban akcenat stavio na stradanje stanovnika ovog mjesta i okoline tokom Velikog rata.
„Stradali su kao vojnici u srpskoj i austrougarskoj vojsci, kao srpski dobrovoljci, kao civili u zabilježenim zločinima austrougarske soldateske, odnosno šuckora, ali i od bolesti, uglavnom pjegavog tifusa. Stradali su i u zloglasnim austrougarskim kazamatima i logorima – Aradu, Doboju i dr, pa čak i oni koji su preživjeli umirali su posle rata od posljedica logorske torture.“
Dr Borivoje Milošević se u svom izlaganju osvrnuo na značaj i ulogu Srpske pravoslavne crkve u borbi za očuvanje nacionalnog identiteta kao i stradanje sveštenstva prije i za vrijeme Velikog rata:
„Sveštenici u Bosni i Hercegovini su uvijek bili predvodnici buna i borbi za oslobođenje, pa nije ni čudo što su austrougarske vlasti oštricu svog mača uperili upravo prema njima“.
Krajeve oko Rudog i Višegrada oslobođeni su do 5. novembra 1918., a oslobodioci su prelaskom Drine dočekani sa oduševljenjem ne samo od srpskog, već i od muslimanskog i hrvatskog naroda. Tako je bilo i u Sarajevu koje je sa oduševljenjem dočekalo „Timočku brigadu“ pukovnika Milana Nedića iz sastava II armije đenerala Stepe Stepanovića.
